دیتاسنتر یا مرکزداده چیست؟ بررسی امکانات، امنیت و تفاوت آن با اتاق سرور

دیتاسنترها قلب تپنده زیرساخت‌های دیجیتال هستند و نقش حیاتی در ذخیره، پردازش و مدیریت داده‌های سازمانی دارند. با توجه به رشد تهدیدات سایبری و نیاز به حفاظت از اطلاعات حساس، امنیت دیتاسنتر به یکی از مهم‌ترین اولویت‌های شرکت‌ها و سازمان‌ها تبدیل شده است. از کنترل دسترسی فیزیکی گرفته تا رمزنگاری داده‌ها و استفاده از سیستم‌های پیشرفته تشخیص نفوذ، راهکارهای متعددی برای تأمین امنیت این مراکز وجود دارد.

دیتاسنتر چیست؟

دیتاسنتر (Data Center) یک مرکز فیزیکی مجهز به زیرساخت‌های محاسباتی شامل سرورها، تجهیزات ذخیره‌سازی، شبکه و سیستم‌های امنیتی است که برای میزبانی، مدیریت و پردازش داده‌ها و برنامه‌های سازمانی مورد استفاده قرار می‌گیرد.

این مراکز با اتصال به اینترنت پرسرعت و تأمین برق پایدار، امکان ارائه خدمات ابری، میزبانی وب، پردازش کلان‌ داده‌ها و اجرای نرم‌افزارهای حیاتی را فراهم می‌کنند. امروزه دیتاسنترها از مدل‌های سنتی مبتنی بر سرورهای فیزیکی به زیرساخت‌های مدرن مجازی و ابری تغییر کرده‌اند که بهره‌وری، امنیت و مقیاس‌پذیری بیشتری را ارائه می‌دهند.

کار دیتاسنتر چیست؟

دیتاسنتر وظیفه میزبانی، پردازش، ذخیره‌سازی و مدیریت داده‌ها و برنامه‌های دیجیتال را بر عهده دارد. این مراکز با استفاده از سرورها، تجهیزات شبکه، سیستم‌های خنک‌کننده و تأمین برق پایدار، امکان اجرای نرم‌افزارهای حیاتی، ذخیره داده‌های کلان و ارائه خدمات ابری را برای سازمان‌ها، شرکت‌ها و حتی کاربران فردی فراهم می‌کنند.

علاوه بر این، دیتاسنترها با تأمین امنیت فیزیکی و سایبری از داده‌های حساس محافظت کرده و با استفاده از فناوری‌های پیشرفته مانند مجازی‌سازی و رایانش ابری، عملکرد بهینه و مقیاس‌پذیری بالایی ارائه می‌دهند. این مراکز نقش کلیدی در پشتیبانی از سرویس‌های اینترنتی، میزبانی وب‌سایت‌ها، پردازش اطلاعات در شبکه‌های اجتماعی و اجرای برنامه‌های تجاری دارند.

ساختمان دیتاسنتر چه امکاناتی دارد؟

ساختمان دیتاسنتر دارای امکانات پیشرفته‌ای است که به حفظ عملکرد پایدار، امنیت و کارایی زیرساخت‌های فناوری اطلاعات، کمک می‌کند. از جمله مهمترین امکانات یک ساختمان دیتاسنتر به شرح زیر است:

سیستم تأمین برق پایدار: شامل منابع تغذیه بدون وقفه (UPS) و ژنراتورهای پشتیبان برای جلوگیری از قطعی برق و حفظ عملکرد مداوم.
سیستم خنک‌کننده و تهویه مطبوع: استفاده از تجهیزات پیشرفته برای کنترل دما و رطوبت جهت جلوگیری از داغ شدن سرورها.
زیرساخت شبکه و ارتباطات پرسرعت: بهره‌گیری از خطوط فیبر نوری و اتصالات پرسرعت برای پردازش و انتقال سریع داده‌ها.
سیستم‌های امنیت فیزیکی: شامل دوربین‌های نظارتی، فایروال های سخت افزاری، احراز هویت بیومتریک، درهای کنترل‌شده و نگهبانی ۲۴ ساعته برای محافظت از تجهیزات.
سیستم اطفای حریق: استفاده از سنسورهای دود، گازهای خاموش‌کننده بدون آسیب به تجهیزات و سیستم‌های پیشرفته برای جلوگیری از آتش‌سوزی.
فضای فیزیکی استاندارد :طراحی مناسب با قفسه‌بندی (Rack) و مسیرهای مدیریت کابل برای بهره‌وری بیشتر و کاهش پیچیدگی در نگهداری تجهیزات.
سیستم‌های مانیتورینگ و مدیریت از راه دور: ابزارهای نظارت بر عملکرد سرورها، مصرف انرژی، دما و امنیت برای کاهش ریسک‌های عملیاتی.

این امکانات، دیتاسنتر را به محیطی ایمن و قابل‌اعتماد برای ذخیره و پردازش داده‌های سازمان‌ها و ارائه خدمات دیجیتال تبدیل می‌کند.

تفاوت دیتاسنتر با اتاق سرور

دیتاسنتر و اتاق سرور هر دو برای نگهداری و مدیریت سرورها و تجهیزات شبکه استفاده می‌شوند، اما از نظر مقیاس، امکانات و کارایی تفاوت‌های اساسی با یکدیگر دارند.

مقیاس و ظرفیت: دیتاسنتر یک مرکز بزرگ با تعداد زیادی سرور، تجهیزات ذخیره‌سازی و شبکه است که برای میزبانی داده‌های چندین سازمان یا ارائه ‌دهنده خدمات ابری طراحی شده است. در مقابل، اتاق سرور یک فضای کوچک در داخل یک شرکت یا سازمان است که معمولاً شامل چندین سرور برای پردازش و ذخیره داده‌های داخلی همان مجموعه است.
تأمین برق و پشتیبان‌گیری:‌ دیتاسنترها دارای سیستم‌های پیشرفته تأمین برق اضطراری (UPS) و ژنراتورهای قوی برای جلوگیری از خاموش شدن دستگاه‌ها هستند، در حالی که اتاق سرور ممکن است تنها به یک UPS محدود باشد و معمولاً سیستم‌های برق پشتیبان کمتری دارد.
سیستم‌های خنک‌کننده: در دیتاسنترها از سیستم‌های خنک‌کننده صنعتی و تهویه پیشرفته برای کنترل دمای هزاران سرور استفاده می‌شود، اما در اتاق‌های سرور معمولاً از سیستم‌های تهویه مطبوع معمولی استفاده می‌شود که ظرفیت پایین‌تری دارند.
امنیت و نظارت: دیتاسنترها مجهز به سیستم‌های امنیتی پیشرفته مانند نظارت ۲۴ ساعته، احراز هویت بیومتریک، دوربین‌های مداربسته و سیستم‌های ضدحریق هستند. در مقابل، اتاق‌های سرور معمولاً سطح امنیت پایین‌تری دارند و ممکن است فقط به قفل‌های فیزیکی و دوربین‌های ساده مجهز باشند.
اتصال به اینترنت و شبکه: دیتاسنترها از ارتباطات فیبر نوری پرسرعت و پهنای باند بالا برخوردارند، در حالی که اتاق‌های سرور معمولاً به یک خط اینترنت محلی محدود هستند.
مقیاس ‌پذیری: دیتاسنترها به دلیل زیرساخت‌های قوی، امکان گسترش و ارتقای سریع را دارند، اما اتاق‌های سرور در صورت افزایش نیاز، ممکن است به دلیل محدودیت فضا و منابع دچار مشکل شوند.

به‌طور کلی، دیتاسنترها مراکز حرفه‌ای و پیشرفته برای ذخیره‌سازی و پردازش داده‌های گسترده هستند، در حالی که اتاق‌های سرور برای نیازهای داخلی یک شرکت یا سازمان کوچک‌تر طراحی شده‌اند.

امنیت دیتاسنترها

امنیت دیتاسنتر یکی از مهم‌ترین دغدغه‌های سازمان‌ها و شرکت‌هایی است که داده‌های حیاتی خود را در مراکز داده ذخیره می‌کنند، چرا که یک حمله سایبری یا نقص امنیتی می‌تواند منجر به از دست رفتن اطلاعات، نقض حریم خصوصی و خسارات مالی شود. راهکارهای کاربردی برای افزایش امنیت دیتاسنتر به شرح زیر است:

۱. محدودسازی دسترسی فیزیکی