پروتکل AAA در امنیت شبکه چیست؟

در دنیای مدیریت شبکه‌های مدرن، امنیت و کنترل دقیق دسترسی کاربران به منابع شبکه از اهمیت بالایی برخوردار است. یکی از راهکارهای مؤثر برای مدیریت این دسترسی‌ها استفاده از پروتکل‌های AAA (Authentication, Authorization, and Accounting) است. این پروتکل‌ها به مدیران شبکه امکان می‌دهند تا هویت کاربران را تأیید کنند، مجوزهای دسترسی آنها را تعیین کنند و فعالیت‌هایشان را به دقت ثبت و پیگیری کنند. در ادامه این مطلب با ما همراه باشید تا به بررسی این پروتکل بپردازیم.

پروتکل AAA چیست؟

پروتکل AAA (Authentication, Authorization, and Accounting) یک چارچوب امنیتی است که برای مدیریت دسترسی کاربران به منابع شبکه‌ای به کار می‌رود. این پروتکل سه مفهوم اصلی را در بر می‌گیرد:

Authentication (تأیید هویت): فرآیندی است که در آن هویت کاربران بررسی و تأیید می‌شود. به عبارت دیگر، این مرحله تعیین می‌کند که آیا کاربر واقعاً کسی است که ادعا می‌کند.

Authorization (مجوزدهی): پس از تأیید هویت کاربر، مجوز دسترسی به منابع خاص بر اساس سطح دسترسی کاربر تعیین می‌شود. این مرحله مشخص می‌کند که کاربر چه دسترسی‌هایی دارد و چه کارهایی را می‌تواند انجام دهد.

Accounting (حسابداری): این بخش مسئول ثبت و نگهداری جزئیات فعالیت‌های کاربر است، مانند زمان اتصال و قطع اتصال، حجم داده‌های منتقل‌شده، و سایر اطلاعات مربوط به استفاده از منابع.

پروتکل AAA به‌طور گسترده‌ای در سیستم‌های مدیریت دسترسی شبکه‌ای، مانند VPN، سرویس‌های اینترنتی و شبکه‌های سازمانی استفاده می‌شود. نمونه‌هایی از پیاده‌سازی‌های AAA شامل پروتکل‌های RADIUS و TACACS+ است.

مقایسه RADIUS و +TACACS

پروتکل‌های AAA برای ارتباط با سرور AAA از دو پروتکل رایج استفاده می‌کنند که عبارتند از RADIUS و +TACACS. هر کدام از این پروتکل‌ها ویژگی‌ها و کاربردهای خاص خود را دارند که در ادامه به توضیح آنها می‌پردازیم.

امنیت: +TACACS با رمزنگاری کل بسته داده‌ها امنیت بیشتری نسبت به RADIUS که فقط رمز عبور را رمزنگاری می‌کند، فراهم می‌کند.

پروتکل ارتباطی: RADIUS از UDP استفاده می‌کند که سرعت بیشتری دارد، اما از لحاظ قابلیت اطمینان نسبت به TCP که در +TACACS به کار می‌رود، ضعیف‌تر است.

جداسازی عملیات به دلیل جداسازی سه بخش AAA به صورت مجزا، انعطاف بیشتری در مدیریت و کنترل دسترسی‌ها فراهم می‌کند، در حالی که RADIUS این بخش‌ها را در یک سرویس ترکیب می‌کند.

نقش ها در AAA

در معماری AAA، نقش‌های AAA Client و AAA Server به‌عنوان اجزای کلیدی برای پیاده‌سازی این پروتکل به کار می‌روند. هر یک از این نقش‌ها وظایف و مسئولیت‌های خاصی دارند که به ایجاد یک سیستم امنیتی قوی و قابل اطمینان کمک می‌کنند.

1. AAA Client (کلاینت AAA):

نقش: AAA Client تجهیزاتی هستند که وظیفه ارسال درخواست‌های احراز هویت، مجوزدهی و حسابداری را به AAA Server بر عهده دارند. این درخواست‌ها معمولاً زمانی ایجاد می‌شوند که یک کاربر سعی در دسترسی به شبکه یا سرویس خاصی دارد.

کاربرد:

روترها:برای احراز هویت کاربران یا مدیران شبکه که قصد دسترسی به تنظیمات روتر را دارند.

اکسس پوینت‌ها: برای مدیریت دسترسی کاربران به شبکه بی‌سیم و تأیید هویت آنها قبل از اعطای دسترسی.

سوئیچ‌ها: برای کنترل دسترسی کاربران به شبکه محلی (LAN).

عملکرد: AAA Client درخواست‌های خود را به سرور AAA ارسال می‌کند و بر اساس پاسخ دریافتی از سرور، تصمیم می‌گیرد که به کاربر اجازه دسترسی بدهد یا نه.

2. AAA Server (سرور AAA):

نقش: AAA Server وظیفه پردازش درخواست‌های ارسال‌شده از سوی AAA Client را دارد. این پردازش شامل بررسی هویت کاربر، تأیید یا رد مجوز دسترسی و ثبت فعالیت‌های کاربر است.

کاربرد:

سخت‌افزار: یک سرور فیزیکی که به عنوان AAA Server عمل می‌کند و درخواست‌ها را پردازش می‌کند.

نرم‌افزار: نرم‌افزارهایی که روی سرورهای مجازی یا فیزیکی نصب می‌شوند و وظایف AAA Server را انجام می‌دهند. پروتکل‌های معروف مانند RADIUS و TACACS+ در اینجا نقش مهمی دارند.

عملکرد: AAA Server درخواست‌های دریافتی را با استفاده از پایگاه‌داده محلی یا دیتابیس‌های خارجی (مانند Active Directory) بررسی می‌کند و سپس نتیجه را به AAA Client اعلام می‌کند. این نتیجه می‌تواند شامل تأیید هویت، اعطای مجوز یا ثبت فعالیت‌های کاربر باشد.

نحوه تعامل AAA Client و AAA Server

1. ارسال درخواست: کاربر از طریق AAA Client (مثلاً یک روتر یا اکسس پوینت) سعی می‌کند به شبکه دسترسی پیدا کند. AAA Client درخواست احراز هویت را به AAA Server ارسال می‌کند.
2. بررسی درخواست: AAA Server این درخواست را بررسی می‌کند و بر اساس اطلاعات موجود در دیتابیس خود (مانند کلمه عبور و سطح دسترسی) تصمیم می‌گیرد که آیا درخواست را تأیید یا رد کند.
3. اعلام نتیجه: AAA Server نتیجه را به AAA Client ارسال می‌کند. AAA Client نیز بر اساس این پاسخ، به کاربر اجازه دسترسی می‌دهد یا دسترسی او را رد می‌کند.

پروتکل AAA در سیسکو

پروتکل AAA در سیسکو (Cisco AAA) به‌عنوان یک راهکار امنیتی برای مدیریت دسترسی کاربران به شبکه و منابع سیستمی، بسیار مورد استفاده قرار می‌گیرد. سیسکو با بهره‌گیری از پروتکل AAA، به مدیران شبکه این امکان را می‌دهد که فرآیندهای احراز هویت، مجوزدهی، و حسابداری را به‌ صورت مرکزی مدیریت کنند.

در سیستم های امنیتی سیسکو، معمولاً از RADIUS یا +TACACS به‌عنوان AAA Server استفاده می‌شود. در این پیاده‌سازی‌ها، روتر یا اکسس پوینت به‌عنوان AAA Client عمل می‌کند و درخواست‌های کاربران را به سرور RADIUS یا +TACACS ارسال می‌کند. سپس، سرور AAA با بررسی اطلاعات کاربری در دیتابیس، نتیجه را اعلام می‌کند.

AAA Client و AAA Server با همکاری هم می‌توانند یک سیستم امنیتی جامع و قدرتمند را در شبکه ایجاد کنند که به مدیران شبکه امکان کنترل کامل بر دسترسی کاربران و مدیریت فعالیت‌های آنان را می‌دهد.

کاربردهای پروتکل AAA در سیسکو

از جمله اصلی ترین کاربردهای پروتکل AAA در تجهیزات شبکه سیسکو می توان به موارد زیر اشاره کرد:

دسترسی به تجهیزات شبکه: مدیران می‌توانند کنترل کنند که چه کسی به تجهیزات شبکه مانند روترها و سوئیچ‌ها دسترسی دارد و چه دستورات مدیریتی می‌تواند اجرا کند.

دسترسی به شبکه از راه دور: در شبکه‌های VPN و دسترسی‌های از راه دور، AAA می‌تواند اطمینان حاصل کند که تنها کاربران مجاز،  به شبکه دسترسی پیدا می‌کنند.

پیگیری فعالیت‌های کاربران: با استفاده از Accounting، مدیران شبکه می‌توانند فعالیت‌های کاربران را در شبکه پیگیری کرده و گزارش‌های مورد نیاز را تهیه کنند.

تنظیم پروتکل  AAA در تجهیزات امنیتی سیسکو

برای تنظیم AAA در دستگاه‌های سیسکو، معمولاً از دستورات CLI (Command Line Interface) استفاده می‌شود. در ادامه نمونه ای از دستور تنظیم را برایتان آورده ایم.

در این کد دستوری تنظیمات زیر صورت گرفته است:

• AAA با استفاده از دستور `aaa new-model` فعال می‌شود.
• احراز هویت و مجوزدهی از طریق سرور RADIUS انجام می‌شود و در صورت عدم دسترسی به RADIUS، از پایگاه‌داده محلی استفاده می‌شود.
• حسابداری برای جلسات کاربر فعال است و اطلاعات به سرور RADIUS ارسال می‌شود.

اگر بنا به دلایلی در تنظیم پروتکل AAA دچار مشکل شده اید و یا نیاز به راهنمایی دارید، می توانید از متخصصین داریانت کمک بگیرید برای این منظور کافی است با شماره ۶۲۲۴ – ۰۴۱ تماس حاصل کنید.

جمع بندی

پروتکل AAA در سیسکو ابزاری قدرتمند برای مدیریت دسترسی به منابع شبکه و اطمینان از امنیت شبکه است. با بهره‌گیری از AAA، مدیران شبکه می‌توانند کنترل کاملی بر دسترسی کاربران داشته باشند و فعالیت‌های آنان را به ‌صورت دقیق ثبت و پیگیری کنند.