در دنیای امروز که اینترنت و فضای مجازی جزئی از زندگی روزمره ما شده است، امنیت اطلاعات شخصی و سازمانی یکی از دغدغههای اصلی کاربران اینترنت محسوب میشود. سرویس VPN (شبکه خصوصی مجازی) بهعنوان یکی از مهمترین ابزارهای محافظت از حریم خصوصی و اطلاعات آنلاین، نقش بسزایی در افزایش امنیت کاربران دارد. در این مطلب قصد داریم به بررسی کامل مفهوم VPN، نحوه عملکرد آن، انواع مختلف سرویسها، پروتکلهای امنیتی و کاربردهای آن در حوزههای مختلف، بهویژه در کسب و کارها بپردازیم. با ما همراه باشید تا با این تکنولوژی مهم بیشتر آشنا شوید.
VPN چیست؟
VPN مخفف ”Virtual Private Network”، به معنای “شبکه خصوصی مجازی” است که یک اتصال ایمن و رمزگذاری شده را بین سیستم و اینترنت برقرار می کند؛ این اتفاق با ایجاد یک تونل اختصاصی برای ارسال و دریافت داده ها و اطلاعات در هنگام اتصال به شبکه های عمومی می افتد و امن سازی و رمزگذاری داده ها از طریق همین تونل خصوصی انجام می شود. این سرویس به شما امکان میدهد تا یک اتصال امن و رمزگذاری شده بین دستگاه شما و اینترنت برقرار کنید. VPN با ایجاد یک تونل خصوصی برای انتقال دادهها، اطلاعات شما را از نفوذ هکرها و افراد سودجو محافظت میکند.
با استفاده از VPN، آدرس IP شما مخفی میماند و دادههایتان هنگام وبگردی، خرید آنلاین یا فعالیتهای بانکی از طریق این تونل رمزگذاری شده انتقال مییابند. این سرویس برای اطمینان از امنیت در هنگام اتصال به شبکههای عمومی مانند وایفایهای عمومی بسیار مفید است و مانع از دسترسی هکرها به اطلاعات محرمانه شما میشود.
امروزه وی پی ان که در بین مردم به آن “فیلتر شکن” نیز می گویند، تبدیل به یکی از بهترین و پرکاربردترین ابزار های حفظ حریم خصوصی در اینترنت و شبکه ها شده است زیرا VPN، اتصال کاربر را رمزگذاری می کند و باعث می شود آدرس IP سیستم او در هنگام وب گردی، خرید اینترنتی و فعالیت های آنلاین مانند فعالیت های بانکی و… مخفی و پنهان بماند تا هکر ها و افراد سودجو نتوانند به اطلاعات محرمانه، سازمانی، شخصی و.. آن ها دسترسی پیدا کرده و از آن ها به نفع خودشان استفاده کنند و به کاربران و بیننده گان وب سایت ها آسیب های هویتی،مالی و… بزنند؛ با این رمزگذاری های امنیتی، ردیابی و شناسایی هویت کاربر و نفوذ به دیتا و سیستم او بسیار سخت و دشوار می شود و مانع بزرگی را بر سر راه هکر ها و مهاجمان سایبری می گذارند.
VPNچگونه کار می کند؟
استفاده و بکار بردن سرویس های وی پی ان، مخصوصا در هنگام اتصال به وای فای های عمومی، بسیار حیاتی و ضروری است زیرا مهاجمان سایبری و هکر ها، اغلب وای فای های عمومی را مورد هدف قرار می دهند تا اطلاعات و دیتا مربوط به کاربرانی که در حال حاضر به آن وای فای متصل هستند را سرقت کنند.
شبکه خصوصی مجازی یا VPN، با هدف اینکه راهی برای اتصال امن کاربران راه دور به شبکه های داخلی سازمانی و شرکتی وجود داشته باشد، توسعه یافت و پس از آن مشاهده شد که بهره وری سازمانی را بسیار افزایش می دهد و همین امر باعث شد که شرکت ها و سازمان های دیگری نیز از این راهکار امنیتی برای افزایش بهره وری خود استفاده کنند؛ سپس توسعه دهندگان اعلام کردند که افراد و کاربران معمولی نیز می توانند از وی پی ان برای اتصال به اینترنت به صورت امن استفاده کنند.
شبکه خصوصی مجازی (VPN) به جای اینکه ترافیک اینترنتی ارسالی و دریافتی شما را مستقیم به یک سرور یا ISP ارسال کند، ابتدا ترافیک شما را از سرویس VPN رد میکند و سپس داده های شما را به اینترنت هدایت می کند که این باعث می شود که زمانی که دیتا ارسالی شما به مقصد خود رسید، فرستنده سرور VPN شما باید نه خود شما! در غیر این صورت آدرس IP شما قابل شناسایی خواهد بود.
vpn ها به چه اطلاعاتی دسترسی دارند؟
همانطور که گفتیم VPN ابزاری است که به کاربران اجازه میدهد تا به صورت امن و ناشناس به اینترنت دسترسی پیدا کنند. توجه داشته باشید، هنگامی که به VPN متصل میشوید، ترافیک اینترنت شما از طریق سرورهای ارائه دهنده VPN هدایت میشود و به این صورت، IP اصلی شما مخفی می ماند و آدرس IP جدیدی از سمت VPN به شما اختصاص داده میشود. این فرآیند به ظاهر باعث افزایش امنیت و حفظ حریم خصوصی میشود، اما سوالی که مطرح است این است که VPN ها به چه اطلاعاتی از شما دسترسی دارند؟ داشتن اطلاعات کامل در مورد این موضوع به شما کمک میکند تا بتوانید از اطلاعات خود محافظت کنید.
اولین اطلاعاتی که یک VPN به آن دسترسی دارد، آدرس IP واقعی شما است. اگرچه VPN برای محافظت از حریم خصوصی شما طراحی شده است و IP شما را تغییر می دهد، اما باید بدانید ارائه دهنده سرویس VPN هنوز می تواند IP اصلی شما را مشاهده کند. این بدان معناست که اگر ارائه دهندهای قابلاعتماد نباشد یا از دادههای شما به درستی محافظت نکند، میتواند اطلاعات واقعی و دقیق مکان شما را فاش کند.
دومین مورد، ترافیک اینترنت شما است. هرگونه دادهای که از طریق اتصال VPN عبور میکند، از سرورهای VPN می گذرد. این شامل اطلاعاتی مثل سایتهایی که بازدید میکنید، دادههایی که آپلود یا دانلود میکنید و پیامهایی که ارسال مینمایید، میشود. VPN ها میتوانند این ترافیک را رمزگشایی کرده و به این اطلاعات دسترسی داشته باشند. بنابراین، مهم است که از یک ارائه دهنده VPN استفاده کنید که سیاستهای سخت گیرانهای در زمینه عدم ذخیره سازی یا استفاده از دادههای کاربران داشته باشد.
سومین مورد، زمان اتصال و قطع اتصال شما به سرویس VPN است. بسیاری از VPN ها اطلاعاتی درباره زمانهایی که به شبکه آنها متصل یا قطع میشوید را ثبت میکنند. این دادهها ممکن است در برخی موارد برای تحلیل ترافیک یا بهینه سازی سرویس استفاده شوند، اما برخی ارائه دهندگان میتوانند این اطلاعات را به شرکتهای دیگر یا دولتها ارائه دهند.
چهارمین مورد، پهنای باند مصرفی شما نیز یکی دیگر از مواردی است که VPN ها میتوانند آن را مشاهده کنند. این اطلاعات ممکن است برای مدیریت ترافیک سرورهای آن ها یا به عنوان بخشی از مدل قیمت گذاری سرویسهای آن ها استفاده شود.
در نهایت توجه داشته باشید، اگرچه VPN ها ابزاری مفید برای حفظ حریم خصوصی و امنیت آنلاین هستند، اما همه چیز به ارائه دهنده سرویس بستگی دارد. استفاده از یک VPN معتبر که به سیاستهای حفظ حریم خصوصی پایبند باشد و از ذخیره سازی دادههای کاربران خودداری کند، از اهمیت بالایی برخوردار است.
انواع VPN
VPNها انواع مختلفی دارند که هرکدام برای کاربردهای خاصی طراحی شدهاند. در ادامه به مهمترین انواع VPN اشاره میکنیم:
Remote Access VPN
این وی پی ان ها یک شبکه اختصاصی و خصوصی ارائه می دهند که کاربران و کارکنان یک سازمان یا شرکت از راه دور به این سرویس VPN متصل می شوند و در دورکاری منابع شرکت ها مورد استفاده قرار می گیرند.
Site to site VPN
در این نوع از وی پی ان، شعبه های مختلف و متعدد یک سازمان یا یک شرکت به هم متصل می شوند که بجای استفاده از یک وی پی ان به صورت انفرادی، افراد به گروه هایی تقسیم بندی می شوند که به عنوان شعبه هایی از آن شرکت، با فیلتر شکن مکان به مکان به هم متصل شده و ارتباط برقرار کرده و از منابع استفاده می کنند.
پروتکل VPN چیست؟
پروتکل های وی پی ان (VPN)، مجموعه ای از قوانین و مقررات هستند که نحوه انتقال و ذخیره سازی داده ها و اطلاعات بین سیستم و سرور VPN را مشخص می کنند و اپلیکیشن های VPN از این پروتکل ها استفاده می کنند تا یک اتصال و ارتباط امن و پایدار را برقرار کنند.
به طور کل می توان گفت پروتکل VPN مجموعهای از قوانین و استانداردهایی است که نحوه انتقال دادهها بین دستگاه شما و سرور VPN را تعیین میکند. بهتر است بدانید پروتکلهای VPN نقش حیاتی در برقراری ارتباطات امن و رمزگذاری دادهها دارند. البته توجه داشته باشید که هر پروتکل ویژگیهای خاص خود را دارد که از جمله این موارد می توان به سرعت، امنیت، و پیچیدگی پیادهسازی و … اشاره کرد.
انواع پروتکل های امنیتی VPN
سرویس های وی پی ان در عملکرد خود از پروتکل های امنیتی پیروی می کنند که در ادامه به چند مورد از آن ها می پردازیم:
پروتکل (IP Security) IP Sec
این پروتکل از داده ها و اطلاعات متحرک که در حال انتقال از طریق تونل ها هستند محافظت می کند و برای ایمن سازی ترافیک بسیار موثر است ولی به قدرت پردازشی بالایی نیاز دارد و ممکن است مقداری عملکرد دستگاه را دچار اختلال کند. توجه داشته باشید، IPSec معمولاً برای ارتباطات VPN در لایه شبکه استفاده میشود و از امنیت بالایی برخوردار است.
پروتکل (IPSec) (L2TP)
این پروتکل به تنهایی اطلاعات را رمزگذاری نمی کند و با IPSec ترکیب می شود؛ یکی از مزایای اصلی این پروتکل این است که در اکثر دستگاه ها و سیستم ها قرار دارد و سطح امنیت را بالا نگه می دارد.
پروتکل های SSL و TLS
TSL همان پروتکل توسعه یافته پروتکل SSL است که هردوی آن ها پروتکل رمزگذاری داده ها هستند که انتقال آن ها را امن تر می کنند و از نفوذ و دسترسی های غیر مجاز پیشگیری می کنند.
پروتکل (Point-to-Point Tunneling Protocol) PPTP
این پروتکل اولین پروتکل بود که برای اولین بار در ویندوز ارائه شد؛ سرعت بالایی دارد ولی کیفیت رمزگذاری سطح پایینی دارد.
پروتکل SSH (Secure Shell)
این پروتکل در بین پروتکل های دیگر، محبوب نیست؛ قادر به رمزگذاری خودکار داده ها نیست و پیکربندی سختی دارد؛ به همین دلایل کمتر مورد استفاده قرار می گیرد.
پروتکل SSTP (Secure Socket Tunneling Protocol)
این پروتکل که توسط مایکروسافت ارائه شده است که بسیار امن بوده و طرز استفاده آسانی دارد ولی در دستگاه هایی که دارای ویندوز نیستند عملکرد قابل قبولی ندارد.
پروتکل(Internet Key Exchange, Version 2) IKEv2
این پروتکل، یک پروتکل مبتنی بر پروتکل IPSec بوده و امنیت و سرعت بالایی دارد؛ تنها نقطه ضعفی که این پروتکل دارد این است که امکان مسدود سازی آن توسط فایروال ها وجود دارد.
پروتکل Open VPN
این پروتکل یکی از محبوب ترین پروتکل های VPN بوده و از سرعت و امنیت بالایی برخوردار است.
مزایای استفاده از سرویس های VPN
وی پی ان، ترافیک داده را مخفی و رمزگذاری می کند و آن را از دسترسی های خارجی و غیر مجاز امن نگه می دارد؛ در ادامه به چند مورد از مزایای استفاده از فیلتر شکن اشاره می کنیم:
رمزگذاری امن
برای خواندن داده ها و اطلاعات، نیاز به کلید رمزگشایی وجود دارد که بدون داشتن آن، نمی توان دیتا را مشاهده کرد؛ و میلیون ها سال طول می کشد تا با حمله brute force، کلید رمزگشایی آن را بدست آورد؛ با کمک VPN، فعالیت های آنلاین شما حتی در شبکه های عمومی نیز مخفی می شود.
مخفی کردن موقعیت مکانی
سرور های VPN، اساسا مثل پروکسی های اینترنت عمل می کنند و از آنجایی که داده های موقعیت دموگرافیک از یک سرور که در کشوری دیگر است می آید، مکان واقعی شما پنهان می شود و علاوه بر این، اکثر سرویس های وی پی ان، گزارش فعالیت های شما را ذخیره سازی نمی کنند ولی برخی وی پی ان ها هم وجود دارد که این گزارش را ثبت می کنند ولی در اختیار فرد ثالثی قرار نمی دهند و این به این معنا است که هیچ یک از فعالیت ها و رفتار های کاربر آشکار نمی شوند.
دسترسی به محتوا وب منطقه ای
محتوا های وب منطقه ای، همیشه و از همه جا قابل دسترسی نیستند؛ سرویس ها و وب سایت ها اغلب حاوی محتوا هایی هستند که فقط از موقعیت های جغرافیایی خاصی میتوان به آن ها دسترسی داشت ولی با جعل موقعیت مکانی که توسط VPN ها اتفاق می افتد، می توان با تغییر مکان خود، حتی به محتوا های وب منطقه ای نیز دسترسی پیدا کرد.
انتقال داده امن
اگر از راه دور کار می کنید، ممکن است نیاز باشد که به فایل های مهم شبکه شرکت خود دسترسی داشته باشید و به دلایل امنیتی، این نوع اتصالات نباز به یک اتصال امن دارد که این امنیت را سرور های VPN ارائه می دهند؛ آن ها به سرور های خصوصی وصل می شوند و از روش های رمزگذاری برای کاهش خطراتی همچون نشت داده، استفاده می کنند.
کاربرد VPN برای کسب و کار
امروزه، اینترنت به یکی از ضروریت های هر یک از کسب و کار ها تبدیل شده است و علاوه بر این، همه ی سازمان ها و شرکت ها، همواره در خطر نفوذ، دسترسی های غیرمجاز و حملات سایبری توسط مهاجمان قرار دارند که با سرعت زیادی نیز در حال افزایش و توسعه هستند؛ بنابراین هیچ کدام از سازمان ها و شرکت ها، چه بزرگ و چه کوچک در امنیت صد درصدی قرار نگرفته اند و به همین دلیل است که محافظت از شبکه ها سازمانی ضروری است.
در حال حاضر، با افزایش میزان دور کاری در کسب و کار ها، امکان کار کردن از خانه و حتی از خارج کشور نیز مهیا شده است و با بکار بردن سرویس های VPN، امکان دسترسی امن افراد به شبکه های سازمانی فراهم می شود و کارکنان می توانند بدون محدودیت جغرافیایی، از هر مکانی که مشغول به کار هستند، با امنیت تضمین شده به اطلاعات و داده های سازمانی دسترسی داشته باشند و بهره وری خود و سازمان را نیز افزایش دهند.
برخی ابزار ها وجود دارند که برای سازمان ها و کسب و کار ها حیاتی هستند اما متاسفانه دسترسی به آن ها توسط ارائه دهندگان آن به کشور ها و مناطق خاصی محدود و غیر مجاز شده است؛ ولی با استفاده از وی پی ان ها می توان به سرور کشور های دیگر متصل شد و با IP مخفی شده، به همان ابزار ها و سرویس ها دسترسی پیدا کرد.
خیلی جامع و کامل توضیح دادین ممنون .